Hoe mijn werk als uitvaartverzorger mijn houding tot de dood veranderde

Mijn werk gaat over de dood. De dood is niet iets waar de meesten van ons zich gemakkelijk toe verhouden. We stoppen het meestal weg, willen er niet aan denken. Het roept spanning op en ongemakkelijke associaties. En eerlijk gezegd is dit best jammer, want als er één ding vaststaat in het leven dan is het dat de dood daarbij hoort. Inmiddels doe ik dit werk bijna tien jaar. In deze blog wil ik u meenemen hoe door mijn werk als uitvaartverzorger mijn houding ten opzichte van de dood in de loop der jaren is veranderd.

Toen ik in 2013 aan mensen ging vertellen dat ik in de uitvaartbranche wilde gaan werken, kreeg ik veel verschillende reacties, variërend van “Precies iets voor jou” tot “Hoe kun je dat nu doen, is het niet vreselijk om de hele tijd te moeten werken in al die verdrietige omstandigheden“. Ik reageerde dan altijd met de opmerking dat ik graag iets zou willen betekenen voor mensen in een moeilijke periode van hun leven.

Maar, werken in de uitvaartbranche gaat niet alleen over werk van betekenis, het gaat ook over de dood. Ik weet nog heel goed dat ik in 2013 van een persoon (een uitvaartverzorger natuurlijk) de vraag kreeg “Wat heb jij met de dood?” En eerlijk gezegd had ik, net zoals de meesten van ons, niks met de dood, ook ik stopte de dood het liefst maar weg.

Nu ik een aantal jaren werk als uitvaartverzorger en dagelijks met de dood in aanraking kom, ben ik hier anders tegenaan gaan kijken. Het belangrijkste dat ik heb geleerd is om de dood meer te accepteren, ik weet dat hij gaat komen, bij mijzelf, mijn man, en andere dierbaren in mijn directe omgeving. Wanneer hij komt weet ik nog niet, maar komen zal hij. En door dit meer te accepteren wordt voor mij het besef groter dat het niet om de toekomst gaat maar om het nu. Hoe de toekomst eruitziet en hoe lang deze is, dat weet ik niet, en het verleden kan ik niet veranderen. Het enige wat ik in de hand heb is het nu. Het belang om meer in het nu te leven wordt voor mij steeds duidelijker. En daarmee samenhangend hoe belangrijk het is om nu de dingen te doen die ik wil doen, die waardevol zijn, die mij plezier geven en gelukkig maken. Nu kan ik ze doen, in de toekomst weet ik niet of ik ze nog kan doen. Het helpt mij dus mijn leven op een zinvolle manier te leven.

Ook zag ik dat het verdriet om de dood in verschillende gradaties wordt beleefd. Meestal zijn het ouderen die komen te overlijden. Van tevoren had ik dit niet zo bedacht, maar ik heb vaak gezien dat er bij mensen in hun laatste levensfase een soort van berusting kwam met een verlangen naar de dood. De dood betekende dan voor hen een einde aan het lijden, de pijn, de ziekenhuisbezoeken, de behandelingen, het steeds meer afhankelijk worden van anderen. En gezien de levensfase van deze mensen kon ik ook begrijpen dat er vrede was met het overlijden dat eraan zat te komen.

De reacties van de nabestaanden waren ook anders dan gedacht. Want vaak zag ik, naast het verdriet, ook een vorm van opluchting. Opluchting dat verder lijden hun dierbare bespaard is gebleven. En een opluchting dat de zorgen voorbij zijn, dat er geen zorgen meer zijn of hun dierbare pijn heeft, een nare behandeling gaat krijgen, of de medicijnen aanslaan, of de verzorging in het verzorgingstehuis goed gaat etc.
Door dit alles werd de dood minder heftig voor mij. Het lukte me om er meer ontspannen mee om te gaan, net alsof de dood normaalste zaak van het leven is.

Ook de verdrietige omstandigheden waren anders dan gedacht. Natuurlijk heb ik tijdens mijn werk als uitvaartverzorger heel wat verdriet en tranen gezien, maar gelachen wordt er ook! Als ik na een overlijden een week met een familie optrek om de uitvaart voor te breiden en te begeleiden, hebben we soms ook best plezier met elkaar. De dag van het overlijden nog niet zo, die staat meestal in het teken van het verdriet, maar op de tweede dag, als we de adressen van de kaarten aan het schrijven zijn, dan worden vaak al de eerste grapjes gemaakt. Op de dag van de uitvaart gaat dit ook zo, het afscheid nemen in de aula, het allerlaatste afscheid en de begrafenis zelf zijn vaak heel verdrietig, maar als we eenmaal in de koffiekamer zijn en er een kopje koffie of een glaasje wordt gedronken, worden er ook vrijwel altijd volop grapjes gemaakt.

Natuurlijk wil ik niet zeggen dat het altijd een vrolijke boel is. Een nuance is op zijn plaats. Het blijft afschuwelijk als een ouder een (jong) kind moet verliezen, als er een suïcide is, een dodelijk verkeersongeluk, als een partner op jonge leeftijd en/of totaal onverwachts heengaat. Dan is de dood nog steeds heel heftig. Maar niet iets om weg te stoppen. Ook is het niet zo dat de dood me niets meer doet. Als mensen me hun verhalen vertellen moet ook ik soms moeite doen om mijn tranen in te houden.

Heeft u nog vragen over mijn werk als uitvaartverzorger? U bent welkom om contact met me op te nemen.

2 Comments
Write A Comment